Begroting 2017

Investeren in werk, leefbaarheid en een goed bestuur

Een euro kun je maar één keer uitgeven, dat geldt ook voor de provincie. In deze samenvatting van de begroting staan de belangrijkste punten waar de provincie komend jaar in investeert. In 2017 heeft de provincie in totaal € 432,7 miljoen te besteden. Belangrijkste doel van het college van Gedeputeerde Staten, het dagelijks bestuur van de provincie, is om de werkgelegenheid te vergroten. Daarom wordt geïnvesteerd in het ondersteunen van bedrijven, maar ook in goede verbindingen om de bereikbaarheid te verbeteren. Dat is natuurlijk niet het enige. In een groene provincie als Overijssel besteden we ook veel aandacht aan de natuur. De grote uitdaging is hoe we die natuur samen kunnen laten gaan met de economische ontwikkelingen. Dat vraagt om slim investeren en nieuwe wegen zoeken. We willen mooie natuur, én meer werkgelegenheid, goede bereikbaarheid van onze steden en dorpen over weg, spoor en water. En dat alles moet ook nog eens op een duurzame manier. In de begroting leest u op welke manieren we dat willen doen. Door meer in te zetten op andere energiebronnen, door elektrisch vervoer te stimuleren en vervuiling tegen te gaan. De provincie is er om al die belangen op een goede manier bij elkaar te brengen. Maar steeds vaker vragen we in Overijssel onze inwoners steeds vaker mee te denken over beleid. Lokale initiatieven worden door ons ondersteund. We willen geen overheid zijn die regels oplegt, maar die samen met inwoners en partners naar oplossingen zoekt.
Want samen maken we Overijssel.

We werken aan werk.
Het wonen, leven en werk van onze inwoners speelt zich steeds meer af in stedelijke netwerken. Deze netwerken zijn de motor van onze economische ontwikkeling. Belangrijk daarbij zijn de midden- en kleinbedrijven (MKB) die voor de meeste werkgelegenheid zorgen. We willen die ondernemers steunen door het ontwikkelen van goede bedrijventerreinen en het bieden van financieringsmogelijkheden. Familiebedrijven, ZZP-ers, sociale ondernemingen en snel groeiende bedrijven krijgen hierbij specifieke ondersteuning. De aandacht voor familiebedrijven en sociale ondernemingen is in deze omvang nieuw. Voor dit plan dat loopt van 2017 - 2019 is € 10 miljoen beschikbaar.
We ondersteunen ook actief jonge, nieuwe bedrijven, de start-ups. Maar ook innovatieve bedrijven die zoeken naar slimme oplossingen en die met nieuwe ideeën komen stimuleren we.
We vinden dat iedereen in Overijssel een kans moet hebben op de arbeidsmarkt. Het vraagt extra aandacht om kwetsbare groepen aan het werk te krijgen. De aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en de mogelijkheden om over de grens (Duitsland) te werken moeten verbeterd worden. We noemen dit investeren in menselijk kapitaal – Human Capital. We investeren hier de komende vier jaar € 10 miljoen in.

We zijn voor iedereen bereikbaar
Voor het openbaar vervoer zoeken we nieuwe manieren om goede verbindingen tussen dorpen en steden in stand te houden. De provincie gaat met inwoners in gesprek om nieuwe ideeën voor maatwerk te bedenken.
De wereld verandert snel. Door vergrijzing en de trek naar de stad verandert de vraag naar de verschillende mogelijkheden van vervoer. De techniek staat niet stil. Denk aan de opkomst van de elektrische auto, de ontwikkeling van zelfrijdende vrachtwagens, slimme distributiesystemen en niet te vergeten de mogelijkheden van de elektrische fiets.
Goed openbaar vervoer is belangrijk voor de leefbaarheid in Overijssel. Net als een schoner milieu. De provincie investeert in een aantal spoorverbindingen. Op de trajecten Zwolle - Enschede en Zwolle - Kampen worden vervuilende dieseltreinen vervangen door elektrische treinen. Voor het traject Almelo- Mariënberg wordt dat onderzocht. We kijken ook naar verbeteringen van grensoverschrijdend vervoer. Dat gaat om de trajecten Enschede – Gronau - Münster en Hengelo - Bielefeld. In totaal trekken we voor veranderingen aan het spoor komend jaar zo’n € 70 miljoen uit.

Goede en veilige wegen zijn van groot belang. Komend jaar wordt er gewerkt aan een groot aantal wegen in Overijssel. De A1, N34, N35 en de N18 worden aangepakt. Het gaat daarbij om wegverbindingen die verbeterd worden, het omleggen van bestaande wegen en de bouw van viaducten en tunnels. Voor het onderhoud en beheer van de provinciale infrastructuur (inclusief gladheidsbestrijding) is komend circa € 28 miljoen begroot. Voor de verbetering van de verkeersveiligheid wordt nog eens extra € 8 miljoen uitgetrokken. Daarnaast wordt € 9 miljoen geïnvesteerd in fietsmaatregelen.

Overijssel is mooi en leefbaar en dat willen we graag zo houden.
Een sterke economie en voldoende werkgelegenheid zijn natuurlijk belangrijk. Maar het moet wel samen gaan met onze andere kracht; onze prachtige natuur. Die natuur draagt bij aan de leefbaarheid in onze provincie, maar zorgt ook voor recreatie en toerisme. Al die belangen moeten we in balans houden. Onze natuur bestaat uit de grote natuurgebieden en is te vinden in de nationale landschappen, maar natuur is er ook in de directe leefomgeving van mensen, in steden, dorpen en wijken. Ook voor die natuur, dicht bij de inwoners van Overijssel, zet de provincie zich in. Met steun van de provincie worden in Overijssel op verschillende plekken vier grote natuurspeelplaatsen gemaakt waar kinderen de natuur echt kunnen beleven. De natuurspeelplaatsen leveren daarnaast ook nog een bijdrage aan het natuurbeheer en de waterhuishouding in een wijk.

Leefbaarheid is een breed begrip
Het gaat niet alleen om natuurschoon. Ook onze steden moeten leefbaar zijn. Dat betekent goede winkelvoorzieningen, de juiste mix van woningen en genoeg groen in de stad. Want het veranderende klimaat zorgt steeds vaker voor extremen in het weer. Zijn onze steden bestand tegen extreme warmte, zijn ze veilig in geval van extreem veel regen, zijn ze goed beschermd tegen hoog water? Hoe bereiden we ons voor op de toekomst?

Overijssel is mooi. Zo wordt Overijssel ook buiten de provincie bekeken. Er is veel groen, er zijn afwisselende landschappen met prachtige landgoederen. Maar er moet ook gewerkt worden. Boeren moeten hun bedrijf kunnen runnen. Tegelijkertijd wordt er steeds meer van ze gevraagd. Milieubewust, biologisch, klimaat-neutraal, verantwoord produceren, natuurbeheer. Het zijn zaken waar de moderne boer mee te maken heeft, terwijl de prijzen onder druk staan.
De agro&foodketen, waar de landbouw ook toe behoort, maakt een omslag naar duurzaamheid. De gezondheid en welzijn van mens en dier staan centraal. De uitstoot van schadelijke stoffen (fosfaat, nitraat, broeikasgas) moet verminderen. Gewassen moeten verantwoord geteeld worden.
Samen met de boeren, producenten, fabrikanten, kennisinstellingen en andere maatschappelijke partijen brengen we onze provincie als proeftuin in stelling. Overijssel moet de etalage worden voor duurzame ontwikkelingen en nieuwe concepten. We spelen in op veranderingen in consumentengedrag en leefomgevingsvraagstukken en ondersteunen vernieuwende ontwikkelingen. We willen onze agro&food bedrijven helpen hun concurrentiekracht te vergroten. Voor deze experimenten is de komende jaren € 12 miljoen beschikbaar.
Boeren in Overijssel hebben drie collectieven gevormd om samen het natuurbeheer uit te voeren. Ter ondersteuning draagt de provincie hier € 950.000 aan bij.

Niet alleen op het platteland draait het steeds meer om duurzaamheid. Dat geldt ook voor onze steden. De provincie ontwikkelt zich als een gebied van stedelijke netwerken (Zwolle, Deventer, Twente). Steeds meer mensen trekken naar de stad om te wonen, te werken en te ontspannen. De functie van de steden wordt steeds belangrijker. Tegelijkertijd zien we een andere trend in de binnensteden. Door de economische crisis en de groeiende internethandel gaan winkels en ketens failliet. Dat leidt tot leegstand en onaantrekkelijke binnensteden. Om dit tegen te gaan stimuleert en steunt de provincie nieuwe ontwikkelingen en initiatieven. Eén daarvan is de ‘stadsbeweging’, waarin actieve inwoners en ondernemers verenigd zijn die nieuwe invulling willen geven aan de binnenstad. De provincie draagt daar de komende twee jaar € 5 miljoen aan bij.

Overijssel wil een open samenleving zijn waar iedereen meedoet en mee kan doen. Dat betekent dat we onze inwoners vragen mee te denken. Lokale initiatieven willen we stimuleren, daarvoor is ruimte in de begroting. Noaberschap, één van de sterkste eigenschappen van onze inwoners, is daarbij belangrijk. We willen dat ouderen en kwetsbare groepen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Op veel plekken wordt daar ervaring mee opgedaan, ervaring die gedeeld moet kunnen worden. Gezonder bewegen hoort daar ook bij. Dat willen we stimuleren door het steunen van breedtesport, topsport en talentontwikkeling. Topsport en talentontwikkeling vormen een voorbeeld voor de breedtesport. Want sport en bewegen verbindt honderdduizenden mensen in Overijssel.

Onze steden moeten aantrekkelijk zijn, maar ook veilig
Door klimaatveranderingen hebben we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden. We krijgen in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker te maken met periodes met hoge temperaturen en droogte. Door te zorgen voor voldoende groen in de stad kan hittestress worden tegengegaan. Droogte kan zorgen voor watertekort. De veiligheid van ons drinkwater heeft prioriteit.

De steden en het achterland moeten ook worden beschermd tegen hoge waterstanden. De provincie heeft de afgelopen jaren daarom veel geïnvesteerd in Ruimte voor de Rivier en ook voor komend jaar staat daar een groot bedrag voor op de begroting. In totaal is daarvoor € 80 miljoen voor uitgetrokken. Verder wil het Rijk dat we de volgende fase (fase 2) van het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta–Zuid versneld uitvoeren. Het moet over vijf jaar klaar zijn. Deze fase wordt geheel door het Rijk gefinancierd.

Het woord duurzaamheid zult u in de uitgebreide begroting vaak tegen komen. We willen zorgen voor duurzame landbouw, we willen gebieden duurzaam inrichten, we willen bedrijven die duurzaam werken steunen. Dat willen we niet zomaar.
We weten dat grondstoffen die we nu gebruiken opraken en vaak vervuilend zijn. We moeten op zoek naar nieuwe energiebronnen. Zonnepanelen op het dak bij u thuis of bij bedrijven, windmolens op het platteland (bij de Veenwieken in Hardenberg - Ommen worden er tien geplaatst), voldoende oplaadpalen in stad en dorp, noem het maar op. We willen dat over zeven jaar 20% van de gebruikte energie van duurzame bronnen komt.

We gaan de uitstoot van vervuilende stoffen tegen.
Een leefbare provincie is ook een schone provincie. Door onvoldoende kennis en zorg in het verleden hebben we te maken met vervuiling die een bedreiging vormt voor de volksgezondheid. In de tweede helft van de vorige eeuw was het gebruik van asbest heel normaal. Nu kennen we de schadelijke gevolgen. Vooral in Twente ligt er nog veel asbest op daken. Tot eind 2019 hebben we € 4 miljoen beschikbaar om dat op te ruimen.
We willen ook bodemvervuiling aanpakken. In Olst heeft een deel van de bevolking te maken met vervuilde bodems. We zijn daar al jaren aan het werk en willen het zogeheten Olasfaterrein komend jaar schoon krijgen.

We koesteren onze cultuur
Overijssel is een provincie met sterke regio’s. Twente, Salland, Stedendriehoek, IJsseldelta / Zwolle, Vechtdal hebben elk een eigen karakter en cultureel erfgoed. Het verhaal van Overijssel moet verteld worden, daarvoor hebben we het programma ‘Streekcultuur Leeft’ bedacht. We trekken daar € 5,5 miljoen voor uit.
Bibliotheken zijn onmisbaar en hun rol wordt breder. Voor innovatie en laaggeletterdheid ondersteunen we de bibliotheken met € 3 miljoen.
Verder willen we kinderen al vroeg kennis laten maken met cultuur. Daarom steunen we onder andere scholen, gemeenten en culturele instellingen. Daarvoor is € 2,5 miljoen beschikbaar.
In een provincie die zoveel te bieden heeft als Overijssel vinden we het ook belangrijk dat er een goed cultureel aanbod is en dat er ruimte is voor festivals en evenementen. We hebben € 4 miljoen beschikbaar voor vernieuwing van het aanbod en de programmering. Overijssel wil gastvrij zijn en meer toerisme trekken. Daar horen ook goede culturele voorzieningen bij. In het voorjaar organiseren we een congres over vrijetijdseconomie en erfgoed en we willen voor onze inwoners een publieksprogramma ontwikkelen over de (archeologische) geschiedenis van Overijssel.

Het ontwikkelen van veel van bovenstaande plannen en beleid gebeurt op het provinciehuis in Zwolle. Maar we zijn op zoek naar nieuwe samenwerkingsverbanden. Niet zoals vroeger beleid van ‘bovenaf opleggen’ maar dat samen met inwoners, bedrijven en instellingen bedenken. De provincie kijkt steeds vaker naar haar eigen rol en experimenteert met nieuwe bestuursstijlen. Op de website van de provincie http://www.overijssel.nl/over-overijssel/publieksvoorlichting/ vindt u hier meer informatie over.

Tenslotte
Als u alle bedragen optelt die hier zijn genoemd komt u lang niet aan de € 432,7 miljoen die we komend jaar besteden. Het is ondoenlijk alles op te noemen waar we geld aan uitgeven. Dit is maar een samenvatting. Mocht u de hele begroting willen lezen of delen daaruit dan kan dat. Overijssel wil namelijk een transparante provincie zijn waar alle informatie voor haar inwoners beschikbaar is.
De volledige begroting 2017 staat op de website van de provincie: http://begroting2017.overijssel.nl

Financiën
Het huishoudboekje van de provincie heeft in 2017 een omvang van € 432,7 miljoen. De provincie heeft negen kerntaken waarin zij investeert om bij te dragen aan een goede woon-, werk- en leefomgeving in Overijssel. Naast de investering in de kerntaken zijn er ook kosten die niet direct toe te schrijven zijn aan één van deze taken. De hoofdmoot hiervan, € 44,1 miljoen, is bestemd voor de bedrijfsvoering.